Το πρώτο Euro στην Iστορία με… χρονοκαθυστέρηση ενός ολόκληρου έτους -λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού- ξεκινά επιτέλους την Παρασκευή! Η πρώτη σέντρα, στο ματς Τουρκία – Ιταλία που θα φιλοξενηθεί στο Ολίμπικο της Ρώμης, θα σημάνει την έναρξη της 16ης διοργάνωσης η οποία είναι και… σχεδόν επετειακή αφού το 2020 συμπληρώθηκαν 60 χρόνια από την πρώτη φορά που οι εθνικές ομάδες της γηραιάς ηπείρου κοντραρίστηκαν για το ποια είναι η καλύτερη. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, το φετινό είναι και το πρώτο Euro που θα διεξαχθεί τιμής ένεκεν σε 11 διαφορετικές πόλεις, αφού όπως είχε δηλώσει το 2012 ο τότε πρόεδρος της UEFA ο οποίος μάλιστα έχει γράψει και τη δική του ιστορία στον θεσμό, ο Μισέλ Πλατινί «θα είναι ένα ρομαντικό, μοναδικό γεγονός, ώστε να γιορταστούν τα 60α γενέθλια της διοργάνωσης».
Ο «πατέρας» του θεσμού
Μια διοργάνωση που μπορεί να έχει ζωή 61 ετών, όμως η πρώτη ιδέα… έπεσε στο τραπέζι σχεδόν έναν ολόκληρο αιώνα πριν, το 1927. Ένας άλλος Γάλλος, ο τότε γενικός γραμματέας της γαλλικής ομοσπονδίας ποδοσφαίρου και μετέπειτα πρώτος γενικός γραμματέας της UEFA, ο Ανρί Ντελονέ, είχε την έμπνευση για μια διοργάνωση η οποία θα έκρινε ποια ευρωπαϊκή χώρα είναι η καλύτερη στο πιο ραγδαία αναπτυσσόμενο σπορ στον πλανήτη, το ποδόσφαιρο! Ο Ντελονέ δεν είχε την τύχη να δει το «παιδί» του να… περπατά, αφού πέθανε το 1955, ωστόσο ένα χρόνο πριν, το 1954, πρόλαβε να βάλει το πρώτο λιθαράκι, αφού πρότεινε και πάλι επισήμως τη δημιουργία του θεσμού. Τρία χρόνια μετά τον θάνατό του, το 1958, παίχτηκε τελικά και το πρώτο προκριματικό παιχνίδι της διοργάνωσης, της οποίας η τελική φάση τελέστηκε εν τέλει το 1960, με ένα φυσικά παντελώς διαφορετικό φορμάτ από τα πιο σύγχρονα. Και μπορεί ο Ντελονέ να μην ήταν εκεί ως φυσική παρουσία, ωστόσο το όνομά του δόθηκε -τιμής ένεκεν- στο τρόπαιο της διοργάνωσης του Κυπέλλου Εθνών Ευρώπης, όπως λεγόταν τότε. Και κάπου εκεί, στο μακρινό 1960, είναι που ξεκίνησαν όλα!
Το πρώτο «Ανρί Ντελονέ» το σήκωσε η Σοβιετική Ένωση, ενώ πολυνίκες του θεσμού είναι οι Ισπανία και Γερμανία που έχουν από τρεις κατακτήσεις. Ακολουθεί η Γαλλία με δύο και έπειτα, από μία κατάκτηση έχουν οι άλλες επτά άλλες χώρες από το σύνολο των 10 συνολικά που έχουν στεφθεί Πρωταθλήτριες Ευρώπης. Πλην της Σοβιετικής Ένωσης που προαναφέρθηκε, ανάμεσά τους φυσικά η Ελλάδα με το έπος του 2004 αλλά και οι Ιταλία, Τσεχοσλοβακία, Ολλανδία, Δανία και Πορτογαλία.
Τα φορμάτ διεξαγωγής
Η τεράστια επιτυχία που είχε η πρώτη διοργάνωση σε όλη την Ευρώπη, είχε σαν αποτέλεσμα στο δεύτερο πια Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα να λάβουν μέρος όλες οι χώρες-μέλη της UEFA. Το 1960 και το 1964, οι ομάδες αγωνίζονταν, μετά από κλήρωση, σε διπλά νοκ-άουτ ματς έως και τους ημιτελικούς, όταν τότε η μία από τις 4 ημιφιναλίστ αναλάμβανε να φιλοξενήσει τα «τελικά». Το τρίτο πια Euro, το 1968, ήταν και το πρώτο -κάτι που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα- στο οποίο η προκριματική φάση διεξήχθη με τη μορφή ομίλων. Ως το 1976 οι όμιλοι ήταν οκτώ και οι πρώτοι αυτών έπαιζαν στους διπλούς νοκ-άουτ προημιτελικούς, πριν διεξαχθεί και πάλι η «τελική φάση» στην έδρα μιας εκ των τεσσάρων ημιφιναλίστ. Από το 1980 και μετά, οι ομάδες της «τελικής φάσης» έγιναν οκτώ. Μια από αυτές ήταν η οικοδέσποινα και οι άλλες επτά προκρίνονταν από ισάριθμους προκριματικούς ομίλους. Οι οκτώ της τελικής φάσης έπαιζαν σε δύο ομίλους. Οι πρώτοι αυτών έπαιζαν στον τελικό για το τρόπαιο και οι δεύτεροι στον μικρό τελικό με έπαθλο την 3η θέση. Από το 1984 ως και το 1992 οι δύο πρώτοι των δύο ομίλων, έπαιζαν στην ημιτελική φάση, ενώ δεν υπήρχε μικρός τελικός.
Από το 1996 οι ομάδες της τελικής φάσης του Euro έγιναν 16 και προκρίνονταν από προκριματική φάση ομίλων, με τη διοργανώτρια χώρα να συμμετέχει απευθείας στα τελικά. Εκεί, οι 16 χωρίζονταν σε τέσσερις ομίλους των 4 ομάδων και οι δύο πρώτες ομάδες στη βαθμολογία του κάθε ομίλου, αγωνίζονταν στη συνέχεια σε μονούς νοκ-άουτ προημιτελικούς, ημιτελικούς, μέχρι τον μεγάλο τελικό. Το 2000 ήρθε η ώρα για το πρώτο Euro που φιλοξενήθηκε από δύο διαφορετικές χώρες, την Ολλανδία και το Βέλγιο, ενώ μετά το ελληνικό έπος της Πορτογαλίας το 2004, το 2008 το Euro επανήλθε και πάλι σε δύο διαφορετικές χώρες, στα γήπεδα της Αυστρίας και της Ελβετίας. Πολωνία και Ουκρανία συνέχισαν αυτό το μοντέλο το 2012, με την Ισπανία να γράφει τη δικής της ιστορία αφού έγινε η πρώτη πρωταθλήτρια Ευρώπης που υπερασπίστηκε τον τίτλο της αλλά και η πρώτη χώρα με τρεις διαδοχικές κατακτήσεις Euro και Μουντιάλ (2008, 2010, 2012) σε μια πλήρη τετραετία. Στις τελευταίες δύο διοργανώσεις πλέον, αυτή του 2016 αλλά και τη φετινή, μέρος στην κορυφαία γιορτή του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου παίρνουν 24 και όχι 16 ομάδες, κάτι που σημαίνει ότι χωρίζονται σε έξι ομίλους των τεσσάρων, με τους πρώτους, τους δεύτερους και τους τέσσερις καλύτερους τρίτους να αγωνίζονται στην πρώτη νοκ-άουτ φάση, των 16, με νοκ-άουτ ματς φυσικά έως και τον τελικό.
