Πληθαίνουν διαρκώς οι μαρτυρίες θυμάτων και αυτοπτών για περιστατικά σωματικής βίας και ασελγούς συμπεριφοράς εκ μέρους στελεχών της Κιβωτού του Κόσμου εις βάρος τροφίμων. Ιδιαιτέρως μετά από το κυριακάτικο δημοσίευμα του Πρώτου ΘΕΜΑτος, με την καταγγελία 19χρονου, ο οποίος εμπλέκει απευθείας τον ιδρυτή και ιθύνοντα νου της Κιβωτού, πατέρα Αντώνιο Παπανικολάου, οι επιμέρους διηγήσεις συνθέτουν μία εξαιρετικά ζοφερή εικόνα για ό,τι συνέβαινε εντός ενός πολυβραβευμένου και θεωρούμενου έως πρότινος αξιέπαινου προνοιακού φορέα.
Πιο συγκεκριμένα, νεαρός ο οποίος φιλοξενήθηκε γιαπερισσότερα από 8 χρόνια σε ξενώνα της Κιβωτού κοντά στο Μεταξουργείο αποκάλυψε στον τηλεοπτικό σταθμό Star ότι «στα 10 μου πήγα στην Κιβωτό του Κόσμου. Εκεί μας χτυπούσαν συνέχεια. Εμένα με έχουν χτυπήσει πάνω από 5 φορές -εγώ να κλαίω συνέχεια και να προσπαθώ να το σκάσω. Με χτυπούσε ένας παιδαγωγός, ο οποίος έχει φύγει τώρα. Eμένα με έχουν βαρέσει οι παιδαγωγοί γιατί δεν ξυπνούσα το πρωί. Ήμουν 12 χρονών, το λέω και τρέμω. Έκλαιγα συνέχεια, φώναζα ‘βοήθεια’, αλλά κανείς δε με βοήθησε».
Το συγκεκριμένο άτομο έχει άλλα 5 αδέλφια, τα οποία διέμειναν επίσης για ένα διάστημα σε δομές της Κιβωτού, προτού κάποια εξ αυτών μεταφερθούν σε οικίες αναδόχων οικογενειών. Ο μάρτυρας ανέφερε ότι μία από τις αδελφές του εξακολουθεί να βρίσκεται στην Κιβωτό Χίου και ότι αγωνιά για εκείνην: «Φοβάμαι πολύ για την αδελφή μου, μη τη βαρέσουν ή οτιδήποτε. Έχω ακούσει ότι ο… έχει ακουμπήσει μια κοπέλα που είναι 14 χρονών στο γραφείο του στον Κολωνό». Παρόλ’ αυτά, για τον ίδιο τον πατέρα Αντώνιο, ο εν λόγω μάρτυρας είπε ότι «εμένα δεν μου έκανε τίποτα. Και αγκαλιές μου έκανε -αλλά δεν ξέρω τι έκανε στα άλλα τα παιδιά».
Πρώην εργαζόμενη της Κιβωτού περιέγραψε στο Star ότι «κάποια στιγμή έκαναν μπάνιο ένα παιδάκι και εκείνο γλίστρησε στην μπανιέρα. Το τράνταξαν και το έβαλαν τιμωρία. Και, μάλιστα, το ξέχασαν στην τιμωρία και το παιδί έκλαιγε». Στο ίδιο μέσον, παιδαγωγός ο οποίος είχε εργαστεί κατά το παρελθόν στην Κιβωτό δήλωσε ότι «μου είπε ένας έφηβος πως μια φορά το χρόνο στέλεχος της Κιβωτού παίρνει τα ‘καλύτερα’ παιδιά και τα πηγαίνει στο Βέλγιο. Είναι ένα ταξίδι-δώρο. Με ποια κριτήρια δηλαδή; Λέει, ‘αν έχεις καλή συμπεριφορά’. Και ποιος κρίνει την καλή συμπεριφορά; ‘Ανώτατατο στέλεχος’, όχι οι παιδαγωγοί που ήταν με τα παιδιά. Αυτό που με τσίγκλησε περισσότερο, ήταν ότι τα παιδιά που είχαν πάει [σσ: σε αυτά τα ταξίδια] ήταν τα πιο αρρενωπά, τα πιο γυμνασμένα, τα πιο όμορφα. Και μου προξένησε μεγάλη εντύπωση αυτό. Πάλι το μυαλό μου πήγε σε κάτι περίεργο».
Από τα Ιωάννινα, ο ανταποκριτής της ΕΡΤ Βασίλης Σιώμος μετέδωσε ότι 18χρονος πρώην τρόφιμος της Κιβωτού με τον οποίον συνομίλησε είχε υποστεί κακοποιητική συμπεριφορά σε ηλικία 13 ετών. Στη μαρτυρία του ανέφερε ότι για ασήμαντη αφορμή, υπεύθυνος της Κιβωτού στην Πωγωνιανή τον κλείδωσε μέσα στην αποθήκη και εκεί τον χτυπούσε για να παραδεχτεί κάτι που δεν είχε κάνει. Το ίδιο άτομο βρέθηκε επίσης στην Κιβωτό Βόλου, όπου διέμεινε επί 3 χρόνια. Και εκεί έγινε μάρτυρας ξυλοδαρμών, όταν υπάλληλοι της Κιβωτού είχαν μεταβεί από την Αθήνα στο Βόλο προκειμένου να εντοπίσουν ποιος μπορεί να έχει κλέψει ένα μεγάλο χρηματικό ποσόν. Σύμφωνα με την περιγραφή του αυτόπτη, τρία άτομα υπέστησαν βαριά σωματική βία διότι οι υπεύθυνοι πίστευαν ότι ήταν οι δράστες της κλοπής. Όπως είπε ο μάρτυρας, «έμπαιναν στα δωμάτια το βράδυ, φίμωναν τα παιδιά και την επόμενη ημέρα τα βλέπαμε με μαυρισμένα μάτια, να φέρουν μώλωπες, κι ακόμη ορισμένα από αυτά τα τρία άτομα να αιμορραγούν. Όταν ρωτάγαμε τι έχει συμβεί, μας έλεγαν ότι ‘τα παιδιά έβλεπαν εφιάλτες το βράδυ και μόνα τους αυτοτραυματίστηκαν’».
Ωστόσο, όπως επισήμανε ο ρεπόρτερ στο δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ την Κυριακή το μεσημέρι, ο ίδιος μάρτυρας «εκφράστηκε με τα καλύτερα λόγια για το προσωπικό της δομής στην Πωγωνιανή, για τις συνθήκες διαβίωσης που είχαν εδώ τα παιδιά και όλο το προσωπικό. Τους πρόσεχαν, τους πρόσφεραν τα πάντα, απεριόριστη αγάπη. Δυστυχώς, όμως, υπήρχαν και αυτά τα κακώς κείμενα γι’ αυτό τον συγκεκριμένο άνθρωπο».
Μια άλλη μαρτυρία αποκάλυψε για τη δομή της Κιβωτού στη Χίο ότι «έπεφτε ξύλο, σε έβαζαν τιμωρία στην απομόνωση, δεν σου επέτρεπαν να μιλάς με τα άλλα παιδιά και έλεγαν στα άλλα παιδιά ότι δεν κάνει να σου μιλάνε. Από τη δομή εκείνη έφυγα γιατί άρχισα να βγάζω την αλήθεια και να τα λέω και στους ψυχολόγους και έξω. Αυτοί δεν το ήθελαν και έλεγαν στα άλλα παιδιά ότι ‘αν δεν πεις αυτά που θέλουν, σου βάζουν τιμωρία’. Όλο το περιβάλλον ήταν έτσι και όλα τα παιδιά είχαμε πολύ χάλια ψυχολογία. Μας εκβίαζαν για να μην πούμε τι συμβαίνει».
Ανταπόκριση από την ΕΡΤ Καλαμάτας μεταφέρει μαρτυρίες ατόμων που διαθέτουν από πρώτο χέρι και εκ των έσω γνώση όσων συνέβαιναν στην τοπική δομή της Κιβωτού. Αναφέρουν ότι ο πατήρ Αντώνιος εμφανιζόταν απόμακρος, ότι δεν είχε την παραμικρή επαφή με τους περισσότερους από τους εργαζομένους στο κέντρο και ότι αντιμετωπιζόταν με φόβο από όλους. Μάλιστα, τον χαρακτήρισαν σαν «νάρκισσο», τονίζοντας πως ο Αντώνιος προτιμούσε να συνομιλεί αποκλειστικά με άτομα του «οικείου» περιβάλλοντός του και τα οποία κατείχαν σημαντικό ρόλο σε όλες τις δομές, πέρα από αυτή της Καλαμάτας.
Στο ρεπορτάζ της ΕΡΤ Καλαμάτας υπογραμμίζεται το φαινόμενο των συχνών μετακινήσεων για ορισμένα από τα φιλοξενούμενα παιδιά, εν αγνοία των υπευθύνων της δομής: «Για παράδειγμα, καλούσε ο Πάτερ στο τηλέφωνο της δομής και ζητούσε σε μισή με μία ώρα να ετοιμάσουν ένα παιδί (ή και περισσότερα) και να το στείλουν στην Αθήνα με το ΚΤΕΛ. Εκεί ο τρόφιμος της δομής μπορεί να έμενε για ένα διάστημα από δύο ημέρες έως και ένα μήνα, ή μπορεί να βρισκόταν και σε άλλες δομές της Κιβωτού ανά τη χώρα. Τα παιδιά αυτά ήταν ταυτόχρονα μαθητές σε σχολεία της Καλαμάτας, από τα οποία απουσίαζαν χωρίς δικαιολογία το χρονικό διάστημα που ο Πάτερ τα είχε καλέσει στην Αθήνα ή είχαν προσωρινά μεταφερθεί σε άλλες δομές. Επίσης, μεταξύ των παιδιών που φιλοξενούνταν στη δομή, υπήρχαν και κάποιου είδους διακρίσεις. Πχ άλλος είχε πολύ ακριβό κινητό και ακριβά ρούχα και άλλος ελάχιστα χρήματα στην τσέπη του».
Μια άλλη σκοτεινή πτυχή από τη λειτουργία της Κιβωτού στην Καλαμάτα είναι οι δια παντός αποχωρήσεις κάποιων από τα μεγαλύτερα παιδιά που φιλοξενούνταν εκεί. Προς το τέλος του Ιανουαρίου 2022 ξαφνικά έφυγαν από τη δομή τρία παιδιά σε πρώτη φάση, για να ακολουθήσουν άλλα δύο μετά από σύντομο χρονικό διάστημα. Όλα τα παιδιά ήταν άνω των 13 ετών και ο λόγος της απομάκρυνσής τους από την Κιβωτό Καλαμάτας δεν έγινε ποτέ γνωστός. Εντός της δομής, πάντως, κυκλοφορούσαν φήμες, ότι είχαν τιμωρηθεί διότι τους βρήκαν «κουπόνια για στοίχημα» ή ότι «τραγουδούσαν τραπ» κ.λπ. Σχετικά με το ένα από τα παιδιά που αποχώρησαν, υπήρξε αναφορά από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Μεσσηνίας και κατόπιν από την Εισαγγελία Πρωτοδικών, καθώς δεν επανήλθε ποτέ στο σχολείο του, έμεινε στην ίδια τάξη από απουσίες ενώ ήταν κάτω των 15 ετών, δηλαδή σε ηλικία κατά την οποίαν η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική.
Σε δεύτερη φάση, μετά από την ξαφνική αποχώρηση των ως άνω παιδιών, κάποια ελαφρώς μικρότερα, κλήθηκαν στην Αθήνα για ένα Σαββατοκύριακο από τον πατέρα Αντώνιο. Αυτά επέστρεψαν στην Καλαμάτα, όμως κυκλοφόρησαν και πάλι φήμες εντός της δομής ότι είχαν υποστεί κακομεταχείριση. Και έκτοτε η προοπτική της μεταφοράς στην Αθήνα αντιμετωπιζόταν με «τρόμο» από τα υπόλοιπα παιδιά, σύμφωνα πάντα με τη μαρτυρία όσων μίλησαν στην ΕΡΤ Καλαμάτας.
Οι ίδιοι άνθρωποι έκαναν λόγο για μια «άρρωστη» κατάσταση στην Κιβωτό, για βαριές εργασίες στον κήπο της δομής, εντελώς ακατάλληλες για παιδιά -και δη τα μικρότερα εξ αυτών- που εξαναγκάζονταν να εκτελούν, για παιδιά που επέστρεφαν «ερείπια» από τα ξαφνικά ταξίδια στην Αθήνα, καθώς και για κάποια «δώρα» που έφερναν γονείς, αλλά η Κιβωτός τα παρακρατούσε, ώστε να τα προσφέρει ο ίδιος ο πατήρ Αντώνιος κ.λπ. Για τον οποίον τα ίδια άτομα είπαν ότι διοικούσε περιστοιχισμένος από μια «κουστωδία» απολύτως εμπίστων στελεχών. Στο πλαίσιο αυτής της αντιμετώπισης, οι εργαζόμενοι στην πλειονότητά τους και όσοι δεν ανήκαν στο στενό πυρήνα γύρω από τον ιδρυτή της Κιβωτού θεωρούνταν αναλώσιμοι και απολύονταν ώστε να αντικατασταθούν με νέους. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι -πάντα κατά τη μαρτυρία που δόθηκε στην ΕΡΤ Καλαμάτας- ότι τα φιλοξενούμενα παιδιά αντιμετωπίζονταν συχνά σαν «σκλάβοι».
Σε παρέμβασή του εκ μέρους της Εκκλησίας της Ελλάδος, σε σχέση με τις αποκαλύψεις και το διαφαινόμενο σκάνδαλο γύρω από την Κιβωτό του Κόσμου, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Διέταξα χθες το απόγευμα τη διενέργεια κανονικών ανακρίσεων, κατόπιν επώνυμων καταγγελιών ενώπιον των αρμόδιων αρχών, σε βάρος του κληρικού της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών π. Αντωνίου Παπανικολάου, στον οποίο και επέβαλα, με απόφασή μου, την απαγόρευση ιεροπραξιών μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης.
» Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών ουδεμία σχέση είχε ή έχει με την Μ.Κ.Ο. ‘Κιβωτός του Κόσμου, η οποία και δεν υπάγεται σε αυτήν. Μόνος αρμόδιος για την διοίκηση, την διαχείριση και την όλη λειτουργία της είναι ο ως άνω κληρικός, ο οποίος ουδέποτε άλλωστε δέχθηκε να θέσει τις δομές της Μ.Κ.Ο. υπό την εποπτεία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών ή να συνεργαστεί με τα επιτελικά στελέχη αυτής στους τομείς της κοινωνικής πρόνοιας και αλληλεγγύης με οιονδήποτε τρόπο.
» Τόσο εμείς στην Εκκλησία, όσο και ολόκληρη η ελληνική κοινωνία είμαστε σοκαρισμένοι στον υπέρτατο βαθμό. Σε κάθε περίπτωση όμως, η Εκκλησία ούτε πρόκειται να ανεχθεί, πολλώ δε μάλλον να συγκαλύψει, επαίσχυντες και ειδεχθείς συμπεριφορές και πράξεις, που λερώνουν το ιερό ράσο. Το ιερό ράσο, το ποτισμένο με αίμα Αγίων και Ηρώων, δεν είναι δυνατόν να το φέρουν και να το φορούν όσοι το χρησιμοποιούν ανερυθρίαστα και πρόστυχα, χωρίς φόβο Θεού και ανθρώπων, για να καλύπτουν τις ανομίες τους και για να διαπράττουν εγκλήματα που στιγματίζουν ανεξίτηλα και για πάντα τις ζωές και τις ψυχές αθώων παιδιών.
» Οι λέξεις αγάπη, στοργή και φροντίδα ούτε νοητικά πυροτεχνήματα μπορούν να είναι, ούτε επικοινωνιακά εργαλεία για την χειραγώγηση ανθρώπων, και δη ανηλίκων, και για την ικανοποίηση των πάσης φύσεως διαστροφών, που γεννούν νοσηροί και σάπιοι εγκέφαλοι. Στο όνομα της προστασίας των παιδιών, δεν μπορεί να λαμβάνει χώρα η σταύρωσή τους και μάλιστα από ‘κληρικούς’ που τα εκμεταλλεύονται και τα κακοποιούν παντοιοτρόπως έχοντας, κατά τα λοιπά, πείσει και το πανελλήνιο για τις ‘αγνές’ τους προθέσεις. Κάτι τέτοιο δεν το χωρά ειλικρινά ο ανθρώπινος νους…
» Ως Εκκλησία, είμαστε στη διάθεση των αρχών, προκειμένου να συμβάλουμε, με κάθε τρόπο, στην πλήρη διαλεύκανση αυτής της εφιαλτικής υπόθεσης. Εφόσον αποδειχθεί η αλήθεια των κατηγοριών που αποδίδονται στον συγκεκριμένο κληρικό, η Εκκλησία και εγώ προσωπικά θα αποδώσουμε στον απόλυτο βαθμό την επίγεια εκκλησιαστική δικαιοσύνη».
Από πλευράς της κυβέρνησης και καθώς για σήμερα Δευτέρα 21/11/2022 έχει προγραμματιστεί έκτακτη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου υπό τον πρωθυπουργό για το ζήτημα της Κιβωτού του Κόσμου, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου προέβη στο εξής σχόλιο: «Είναι αποτρόπαιο είναι ανατριχιαστικό να φανταστεί κανείς ότι αυτά που καταγγέλλονται μπορεί να συνέβαιναν, όμως δεν είναι δουλειά δικιά μας να καταλήξουμε σε συμπεράσματα πριν η Δικαιοσύνη και η έρευνα αξιολογήσει όλες τις πτυχές της υπόθεσης».
Ενας 19χρονος, του οποίου η κατάθεση περιλαμβάνεται στον φάκελο περιγράφει τη σκηνή στην οποία έγινε αυτόπτης μάρτυρας. Σύμφωνα με την «Καθημερινή» από το 2018, ο τότε 15χρονος διέμενε στη δομή της Χίου, όπου μετακόμισε ξαφνικά όταν, μετά μια εκδρομή της «Κιβωτού» στο νησί, οι υπεύθυνοι τον ενημέρωσαν ότι τα υπόλοιπα παιδιά θα επέστρεφαν στην Αθήνα, αλλά εκείνος θα παρέμενε στη Χίο. Τον Αύγουστο του 2021, ο 19χρονος σήμερα, περίμενε ξύπνιος στην κουζίνα, όπου ήταν το σύνηθες πόστο του, σε περίπτωση που θα τον καλούσαν. Είχε φθάσει μεσάνυχτα, και πράγματι του ζήτησαν να μεταφέρει φαγητό –σούπα βελουτέ λαχανικών– σε ένα από τα δωμάτια όπου διέμενε διευθυντικό στέλεχος της «Κιβωτού». Ακουγε μουσική, φορούσε ακουστικά. Οταν έφτασε έξω από το δωμάτιο κρατώντας τον δίσκο, αφηρημένος όπως ήταν, δεν χτύπησε. Απλώς άνοιξε την πόρτα. Την έκλεισε γρήγορα. Στο κρεβάτι του δωματίου αντίκρισε ξαπλωμένο και ημίγυμνο έναν 17χρονο φίλο του. Ορθιο από πάνω του και επιδιδόμενο εκείνη τη στιγμή σε σεξουαλική πράξη με τον 17χρονο, ήταν ένα από τα στελέχη της «Κιβωτού». «Το είδες», του είπε την επόμενη μέρα ο 17χρονος, «ότι δεν είμαι τρελός».
Μία κοπέλα που πέρασε έξι χρόνια σε δομή της Χίου δήλωσε στην «Καθημερινή» ότι οι υπεύθυνοι τους χτυπούσαν όταν δεν υπάκουαν. Ενας 27χρονος που έζησε από τα 14 στη δομή του Κολωνού ισχυρίζεται πως ένας εργαζόμενος του έδωσε γροθιά στο πρόσωπο επειδή αντιμίλησε. Όταν εκείνος το κατήγγειλε στην ηγεσία του οργανισμού, ο παιδαγωγός μεταφέρθηκε για ένα μήνα σε άλλη δομή της επικράτειας και μετά επέστρεψε. Οταν ένας άλλος εργαζόμενος της «Κιβωτού», τον οποίο ο 27χρονος χαρακτηρίζει ως υψηλά ιστάμενο, ασέλγησε πάνω του, το εκμυστηρεύτηκε σε ένα φίλο του. Αποφάσισαν να μη μιλήσουν σε κανέναν, γιατί όταν κάποιος άλλος είχε κατηγορήσει τον ίδιο εργαζόμενο για σεξουαλική παρενόχληση, η ηγεσία της «Κιβωτού» τον είχε βγάλει τρελό, λέει ο 27χρονος.
Η 20χρονη Σοφία, η οποία έζησε από τα 12 μέχρι τα 18 σε δομή της «Κιβωτού» στην Ηπειρο, αναφέρει πως για την υποχρεωτική τους εργασία –καθαρίζοντας τουαλέτες, κουζίνες και αποθήκες της «Κιβωτού», μεταξύ άλλων– και ως ανταμοιβή για καλή διαγωγή οι υπεύθυνοι τους έδιναν συνήθως 10 ευρώ τον μήνα, τα οποία τους έλεγαν πως δικαιούνται αλλά τα κρατούσαν οι ίδιοι.
Τα παιδιά επισήμαναν πως όχι μόνο φοβούνταν να αντιδράσουν, αλλά δεν ήξεραν και σε ποιον να απευθυνθούν. Το ίδρυμα δεν τους επέτρεπε, λένε, να έχουν κινητά. Οταν έπαιρναν τηλέφωνο οι συγγενείς τους, τις περισσότερες φορές οι υπεύθυνοι τους έλεγαν ψέματα ότι τα παιδιά έλειπαν ή δεν ήθελαν να τους μιλήσουν.
