Μετά την κατάργηση της οριζόντιας επιδότησης στο ηλεκτρικό ρεύμα, η κυβέρνηση ετοιμάζει ένα ευρύ σχέδιο στοχευμένων μέτρων που θα ανοίξουν την περίμετρο των δικαιούχων, πέρα από τις ευπαθείς ομάδες του Κοινωνικού Τιμολογίου, και θα συμπεριλάβουν και όσους δαπανούν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους για να θερμανθούν. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θεωρεί ότι τα μέτρα αυτά θα αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό όπλο κατά της ακρίβειας, κάτι που επιβάλλει το οριστικό τέλος των μέτρων στήριξης για όλους από την 1η Ιανουαρίου 2024 και ο φόβος ανατιμητικών κινδύνων από την επαναφορά της ρήτρας αναπροσαρμογής σε συνδυασμό με τις απρόβλεπτες διαστάσεις που μπορεί να πάρει ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή.
Η διατήρηση των επιδοτήσεων για τη νέα κατηγορία δικαιούχων, που είναι οι λεγόμενοι «ενεργειακά ευάλωτοι», θα συμπεριλάβει περίπου 1 εκατομμύριο καταναλωτές, παίρνοντας ως πυξίδα, πέρα από τα εισοδηματικά και μετεωρολογικά κριτήρια, και κριτήρια με βάση τις ενεργειακές ανάγκες για να θερμανθεί ένα μέσο σπίτι. Το πλέγμα των μέτρων θα συμπεριλάβει και πρόσθετες παρεμβάσεις για τους πολύτεκνους, οι οποίοι εντάσσονται ξανά σε ένα ειδικό τιμολόγιο ρεύματος, αλλά και ρυθμίσεις τόσο για τις ρευματοκλοπές που επιβαρύνουν με σχεδόν 5% όλους τους λογαριασμούς ρεύματος όσο και προστασίας των εταιρειών ηλεκτρικής ενέργειας από τους κακοπληρωτές.
Επιδότηση με βάση τη βαθμοημέρα
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης ετοιμάζεται να υιοθετήσει στο ρεύμα έναν παρεμφερή μηχανισμό με το επίδομα θέρμανσης στο πετρέλαιο που θέσπισε κατά τη θητεία του στο υπουργείο Οικονομικών. Η επιδότηση θα βασίζεται σε μετρήσεις της μετεωρολογικής υπηρεσίας με ιστορικά στοιχεία ανά περιοχή ακόμη και ανά γειτονιά, παραπέμποντας στους 12.000 διαφορετικούς κωδικούς ενίσχυσης βάσει των οποίων υπολογίζεται το επίδομα θέρμανσης με βάση τις βαθμοημέρες.
Το σκεπτικό είναι η επιδότηση να προσδιορίζεται για την περιοχή ή τον οικισμό όπου βρίσκεται η κύρια κατοικία του δικαιούχου, με βάση το πόσες ημέρες του χρόνου ο υδράργυρος υποχωρεί κάτω από μια συγκεκριμένη θερμοκρασία (π.χ. στο πετρέλαιο θέρμανσης είναι στους 15,5 βαθμούς Κελσίου). Ετσι, διαμορφώνονται ζώνες και συντελεστές βάσει των οποίων καθορίζονται τα τελικά ποσά για κάθε νοικοκυριό σύμφωνα με τον Ταχυδρομικό Κώδικα.
Το ύψος του επιδόματος δεν έχει γίνει ακόμη γνωστό (σ.σ..: πληροφορίες μιλούν για 100-200 εκατ.), καθώς στο υπουργείο Οικονομικών ζυγίζουν όλες τις παραμέτρους του φετινού χειμώνα και παρακολουθούν με αγωνία την εκτίναξη της τιμής του φυσικού αερίου σε άνω από 50 ευρώ ανά μεγαβατώρα (από 30 ευρώ πριν το χτύπημα της Χαμάς). Οπως έχει δηλώσει ο κ. Σκυλακάκης και επανέλαβε τις προηγούμενες ημέρες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, «σε περίπτωση που οι τιμές των ενεργειακών προϊόντων ξεφύγουν τότε θα επανεξεταστεί άμεσα νέο σχήμα στοχευμένης επιδότησης για τους καταναλωτές», εξέλιξη όμως που απεύχονται με κάθε τρόπο στο οικονομικό επιτελείο.
Τα μέτρα αυτά θα μπουν σε εφαρμογή από τη νέα χρονιά, καθώς μέχρι τότε θα συνεχιστεί η πολιτική των οριζόντιων επιδοτήσεων που ξεκίνησε μέσα στην ενεργειακή κρίση, ανακουφίζοντας χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις και θα καλύψουν το δίμηνο Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου.
Ενιαίο τιμολόγιο στο ρεύμα
Η δεύτερη μεγάλη παρέμβαση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας αφορά το σύνολο των καταναλωτών και τον τρόπο που θα διαμορφωθεί η χρέωση της κιλοβατώρας από τις αρχές του 2024, όταν πάψουν να είναι σε ισχύ οι έκτακτοι μηχανισμοί των επιδοτήσεων και, κυρίως, το μέτρο του πλαφόν στη χονδρεμπορική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο μηχανισμός προστασίας όλων των νοικοκυριών φεύγει, την ώρα όμως που η πορεία των τιμών δημιουργεί προδιάθεση για νέο κύκλο ανατιμήσεων, η ένταση του οποίου θα καθοριστεί, όπως εκτιμούν στο υπουργείο, από την έκβαση των εχθροπραξιών στη Λωρίδα της Γάζας και από την εμπλοκή σε αυτό και άλλων αραβικών κρατών. Στο πλαίσιο αυτό και με στόχο την προστασία των καταναλωτών, το ΥΠΕΝ προχωρεί άμεσα σε νομοθετική ρύθμιση στην οποία θα καθιερώσει ένα ενιαίο τιμολόγιο με προκαθορισμένη τιμή ανά μήνα, που θα είναι υποχρεωτικό και θα αφορά όλους τους προμηθευτές ενέργειας. Πρόκειται για ένα τιμολόγιο που, όπως περιγράφει στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Σκυλακάκης, δεν θα έχει «την “kinder έκπληξη” της ρήτρας αναπροσαρμογής, ο καταναλωτής θα ξέρει τι θα πληρώσει τον επόμενο μήνα και ποιος από τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας θα είναι ο φθηνότερος».
Στο νέο τιμολόγιο θα μεταφερθούν όσοι καταναλωτές δεν έχουν συμβάσεις με προμηθευτές ενέργειας και θα μπορούν να παραμείνουν σε αυτό έως και 12 μήνες. Η χρέωση της κιλοβατώρας θα ανακοινώνεται την 1η κάθε μήνα με αναγωγή στο χονδρεμπορικό κόστος του προηγούμενου μήνα. Στο ενιαίο ex antes τιμολόγιο (με την έννοια της προγνωστοποποίησης της τιμής) θα υπάρχει από την πλευρά του παρόχου και η δυνατότητα διόρθωσης των τιμολογίων εφόσον δεν εκτίμησε σωστά τη χρέωση. Σε αυτή την περίπτωση, θα προβλέπεται με βάση κάποιες παραμέτρους η μείωση της τιμής της κιλοβατώρας του επόμενου μήνα.
Στο ΥΠΕΝ υπεραμύνονται της νέας ρύθμισης, που συναντά όμως σφοδρές αντιδράσεις από την πλευρά των ιδιωτών προμηθευτών που κατηγορούν το υπουργείο για ευθεία ρυθμιστική παρέμβαση και απειλούν με προσφυγές. Κυβερνητικοί παράγοντες τονίζουν ότι το ενιαίο τιμολόγιο τουλάχιστον για τον επόμενο έναν χρόνο θα οξύνει τον ανταγωνισμό μεταξύ των προμηθευτών γιατί οι καταναλωτές θα γνωρίζουν εκ των προτέρων τις τιμές. Εν αντιθέσει με τα άλλα τιμολόγια ρεύματος που, όπως αναφέρουν, έχουν μια μεγάλη ανομοιογένεια και είναι δύσκολο να συγκριθούν. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, στο νέο «προστατευμένο» τιμολόγιο θα μετακινηθεί το 75% των καταναλωτών.
Σε ό,τι αφορά τις ενστάσεις των παρόχων, στο ΥΠΕΝ τονίζουν ότι στο ενιαίο τιμολόγιο θα μεταπηδήσουν όσοι δεν έχουν συμβόλαια προμήθειας, την τύχη των οποίων δεν μπορούν να αποφασίσουν οι εταιρείες, που τα κίνητρά τους είναι αμιγώς οικονομικά. Αυτό τον ρόλο της προστασίας τους στη μετά των επιδοτήσεων εποχή έρχεται να επιτελέσει η πολιτεία, με στόχο «να κρατήσει τις τιμές στην αγορά όσο γίνεται πιο λογικές».
«Το ενιαίο τιμολόγιο εμπεριέχει κόστος αντιστάθμισης κινδύνου της μελλοντικής τιμής του ρεύματος, κάτι που θα το κάνει λίγο πιο ακριβό από τα άλλα τιμολόγια. Αν κάποιος θέλει να έχει ρίσκο μπορεί να χρησιμοποιήσει ρήτρα αναπροσαρμογής (άρα χρεώσεις με βάση τις διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής τιμής του ρεύματος)». Πώς επομένως προστατεύεται ο καταναλωτής;
«Αν έχουμε μια νέα αναζωπύρωση τιμών, τα νοικοκυριά δεν θα επιβαρυνθούν με υπέρογκες χρεώσεις, ούτε όμως θα επωφεληθούν αν οι τιμές υποχωρήσουν όπως θα συνέβαινε αν είχαν χρέωση με ρήτρα αναπροσαρμογής», αναφέρει ο κ. Σκυλακάκης.
Μάλιστα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας εμφανίζεται καθησυχαστικός ως προς την πορεία των τιμολογίων. Παραδέχεται ότι ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή είναι μια απρόβλεπτη συνθήκη, ωστόσο οι γεμάτες αποθήκες φυσικού αερίου στην Ευρώπη και οι πιο ήπιοι χειμώνες λόγω της επίδρασης της κλιματικής κρίσης, μπορεί, όπως λέει χαρακτηριστικά, να μας εκπλήξουν ευχάριστα και να δούμε ακόμη και μείωση τιμών.
«Στους παράγοντες αυτούς θα πρόσθετα το γεγονός ότι και οι Ρώσοι αναζητούν πλέον τρόπους για να πουλήσουν το αέριό τους στη διεθνή αγορά για να χρηματοδοτήσουν τον πόλεμο, αλλά και μια πιθανή αποκλιμάκωση των ρυθμών ανάπτυξης που θα έχει θετική επίπτωση στις τιμές ενέργειας».
Οι κακοπληρωτές
Πέραν των τιμολογίων, το υπουργείο ετοιμάζει νομοθετικές ρυθμίσεις και σε άλλα δύο επίπεδα, αντιμετωπίζοντας τις στρεβλώσεις της αγοράς ηλεκτρισμού. Στα μέτρα που αναμένεται να ανακοινώσει η πολιτική ηγεσία την επόμενη Τετάρτη, θα συμπεριληφθούν επίσης και προβλέψεις για τους κακοπληρωτές και τις ρευματοκλοπές. Για τους τελευταίους, το ΥΠΕΝ ετοιμάζει πολύ σκληρά μέτρα, κυρίως για τους επαγγελματίες. Μεγάλος πονοκέφαλος πάντως παραμένουν οι 1,5 εκατομμύριο μετρητές στο πελατολόγιο της ΔΕΗ που είναι αγνώστου ιδιοκτήτη, κάτι που σημαίνει ότι δεν έχουν ΑΦΜ.
Σε ό,τι αφορά τους κακοπληρωτές, οι πολιτικές που θα ανακοινωθούν στοχεύουν στην καρδιά του προβλήματος, που είναι οι ανεξέλεγκτες μετακινήσεις καταναλωτών με χρέη σε προηγούμενους προμηθευτές, οι οποίοι έχουν γεννήσει φέσια που προσεγγίζουν τα 500 εκατ. ευρώ στην αγορά της λιανικής.
Το σχέδιο θα αφορά την ανάπτυξη ενός συστήματος σήμανσης οφειλετών (debt flagging) για την αντιμετώπιση των «τζαμπατζήδων» στην αγορά προμήθειας. Σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο σκοπεύει να προχωρήσει στον έλεγχο των κακοπληρωτών σε βάθος (παρελθόντα) χρόνου ώστε να διαπιστώσει αν οι καταναλωτές αυτοί έχουν συστηματικά χρέη ή πραγματική οικονομική αδυναμία πληρωμής. Εάν ανήκουν στην κατηγορία των στρατηγικών κακοπληρωτών, τότε θα δίνεται εντολή για αποκοπή της παροχής, διαφορετικά θα υπάρχει ένα πιο ευνοϊκό πλαίσιο μεταχείρισης. Για τον σκοπό αυτό θα αξιοποιούνται και τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, η συνδρομή της οποίας θεωρείται αναγκαία για την αντιμετώπιση των διογκωμένων χρεών του κλάδου της προμήθειας.
Οι επιδοτήσεις
Οι στοχευμένες επιδοτήσεις θα δοθούν σε ένα εκατομμύριο «ενεργειακά ευάλωτους» καταναλωτές. Πέρα από τα εισοδηματικά και μετεωρολογικά – γεωγραφικά κριτήρια, θα ληφθούν υπόψη και οι ενεργειακές ανάγκες για να θερμανθεί ένα μέσο σπίτι
Το ενιαίο τιμολόγιο
Στο νέο τιμολόγιο θα μεταφερθούν όσοι πολίτες δεν έχουν συμβάσεις με προμηθευτές ενέργειας και θα μπορούν να παραμείνουν σε αυτό έως και 12 μήνες. Αν υπάρξει αύξηση τιμών, τα νοικοκυριά δεν θα επιβαρυνθούν με υπέρογκες χρεώσεις, ούτε όμως θα επωφεληθούν αν οι τιμές υποχωρήσουν
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: EUROKINISSI
