Η σύγκρουση Ρωσίας – Δύσης δεν έχει, και δεν μπορεί να έχει, ως μοναδικό της μέτωπο τη φλεγόμενη Ουκρανία. Το αποδεικνύουν αυτό οι εντάσεις που συσσωρεύονται το τελευταίο διάστημα γύρω από την Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Ηλεπτή ισορροπία που εγκαθιδρύθηκε με τη Συμφωνία του 1995, δίνοντας μια άμεση λύση αλλά όχι μια μακρόπνοη ρύθμιση μετά από τρία χρόνια πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία, διακυβεύεται όσο ποτέ άλλοτε. Και όπως σχεδόν οτιδήποτε αφορά τα Δυτικά Βαλκάνια, οι εντάσεις δεν έχουν να κάνουν μόνο με τις εσωτερικές τριβές ή τις εκκρεμότητες προηγούμενων δεκαετιών, αλλά και με αναμέτρηση εξωτερικών δυνάμεων δι’ αντιπροσώπου.
Η Βοσνία του Ντέιτον αποτελεί μια χαλαρή συνομοσπονδία δύο οντοτήτων: της Κροατο-Μουσουλμανικής Ομοσπονδίας και της Σερβικής Δημοκρατίας. Όμως η τελευταία, ήδη από τον Δεκέμβριο έχει υιοθετήσει ψήφισμα αποκοπής της από τις κεντρικές δομές σε φορολογικό, δικαστικό και στρατιωτικό επίπεδο.
Ο επικεφαλής της Σερβικής Δημοκρατίας Μίλοραντ Ντόντικ κατηγορείται ότι υποδαυλίζει εθνικιστικά αισθήματα, ενθαρρύνει την αναθεώρηση της πρόσφατης ιστορίας (λ.χ. με την πρόσφατη αποποινικοποίηση της άρνησης γενοκτονίας) και απεργάζεται τη διάλυση του τριεθνικού συνεταιρισμού, με τη συμφωνία ολοένα και μεγαλύτερου μέρους της σερβοβοσνιακής κοινής γνώμης.
Από την άλλη πλευρά, η πρόθεση της κεντρικής εξουσίας να εντάξει την Βοσνία-Ερζεγοβίνη στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ τοποθετεί τη χώρα στο “κάδρο” των ευρύτερων γεωπολιτικών συγκρούσεων των ημερών.
Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη δήλωση του Ρώσου πρεσβευτή στο Σεράγεβο, Ίγκορ Καλμπούχοφ. “Αν η Βοσνία-Ερζεγοβίνη αποφασίσει να γίνει μέλος οποιασδήποτε συμμαχίας, αυτό αποτελεί εσωτερικό της ζήτημα. Η απάντησή μας όμως είναι διαφορετικό ζήτημα. Το παράδειγμα της Ουκρανίας δείχνει τι να αναμένει κανείς. Αν υπάρχει κάποια απειλή, θα απαντήσουμε”.
Ο ίδιος υποστήριξε ότι η χώρα του δεν προετοιμάζει, όπως της καταλογίζεται, συγκεκριμένα σχέδια για την Βοσνία-Ερζεγοβίνη, αλλά θα κινηθεί αναλύοντας την στρατηγική και γεωπολιτική κατάσταση. Πρόσθεσε δε, υπαινισσόμενος τις αντιδράσεις των Σερβοβοβσνίων, ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι ένα υποθετικό σενάριο, δεδομένης της έλλειψης σχετικής συναίνεσης εντός της χώρας.
Εξίσου χαρακτηριστική, όμως, υπήρξε και η κίνηση του Ύπατου Εκπροσώπου της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ να επισκεφθεί το Σεράγεβο και να δηλώσει ότι οι ειρηνευτικές δυνάμεις της EUFOR θα ενισχυθούν από τους 600 στους 1.100 άνδρες, προκειμένου να καταδειχθεί η αφοσίωση των “27” στην “ενότητα, την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης”.
Χωρίς να κατονομάζει τη Ρωσία, ο Μπορέλ χαρακτήρισε την παρουσία της EUFOR “περισσότερο σημαντική από ποτέ” σε αυτή την “κρίσιμη στιγμή”, προκειμένου να υπάρξει “αποτροπή όσων θα αισθάνονταν αρκετά ενισχυμένοι, ώστε να προβούν σε πράξεις αποσταθεροποίησης”.
Την ίδια στιγμή τα μέλη του τριμελούς προεδρείου της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης αντάλλασσαν κατηγορίες ενώπιον των ευρωβουλευτών στις Βρυξέλλες. Ο μεν Ντόντικ διέψευσε ότι τελεί υπό την επιρροή της Ρωσίας ή ότι επιθυμεί την απόσχιση της Σερβικής Δημοκρατίας, όμως παράλληλα χαρακτήρισε τη Βοσνία του Ντέιτον ως “ατελή, ανολοκλήρωτη και ανέφικτη” και απέδωσε την έλλειψη σταθερότητας στον “Μουσουλμανικό εθνικισμό”.
Από την πλευρά τους, ο Κροάτης Ζέλικο Κόμσιτς και ο Μουσουλμάνος (με κεφαλαίο, ως δηλωτικό εθνότητας) κατηγόρησαν τον Ντόντικ ότι επιθυμεί να ανατρέψει τη Συμφωνία του Ντέιτον και χρησιμοποιεί ως εργαλείο τον φόβο. Ο πρώτος μάλιστα συνέδεσε ευθέως τις βοσνιακές εξελίξεις με τον νέο ψυχρό πόλεμο.
Όπως είπε στους ευρωβουλευτές, η διατήρηση των εθνοτικών εντάσεων και το μπλοκάρισμα θεσμών διευκολύνει τη Ρωσία, η οποία “αντελήφθη ότι μια παγωμένη σύγκρουση συνιστά ρίσκο ασφαλείας για το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. και για αυτό συνηγορεί υπέρ της διατήρησης των πραγμάτων ως έχουν”.
Με άλλα λόγια, επανερχόμενος σε σχέδια που έχουν διατυπωθεί στη Δύση και παλαιότερα για μετατροπή του σχήματος του Ντέιτον σε μια συγκεντρωτική κροατική δομή, ο Κόμσιτς αξιοποίησε τη ρωσική απειλή για να προωθήσει τα αναθεωρητικά σχέδια της δικής του κοινότητας, που επιθυμεί αλλαγή του εκλογικού νόμου για ενίσχυση της αντιπροσώπευσής της και απειλεί να απόσχει από τις εκλογές του ερχόμενου Οκτωβρίου.
Και στο βάθος, αναλύσεις του τουρκικού Τύπου τονίζουν τον “σταθεροποιητικό ρόλο” που θα μπορούσε να παίξει η κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν στο Σεράγεβο, ανακόπτοντας τον “σερβικό ρεβανσισμό” και αξιοποιώντας και τους ιστορικούς πολιτιστικούς δεσμούς της Τουρκίας με το μουσουλμανικό στοιχείο της περιοχής.
Κώστας Ράπτης
ΠΗΓΗ: capital.gr
